Khái Quát

1. Định nghĩa

Piano là một nhạc cụ âm thanh có dây, được phát minh ở Ý bởi Bartolomeo Cristofori vào khoảng năm 1700 (chưa được chứng thực chính xác). Trong đó, dây đàn bị búa đập sẽ tạo ra âm thanh. Đàn Piano được chơi bằng bàn phím, là một dãy phím (đòn bẩy nhỏ) mà người biểu diễn sẽ ấn chúng xuống bằng các ngón tay để khiến búa đập vào dây (theo Wikipedia)

“Piano” là từ được viết rút gọn từ “pianoforte”, thuật ngữ tiếng Ý. Pianoforte có thể được dùng để chỉ bất kỳ loại đàn piano nào và nó cũng đã xuất hiện từ khoảng năm 1700. Trong các phần phía dưới bạn sẽ tìm hiểu rõ hơn về các loại đàn piano.

2. Sơ lược nguyên lý hoạt động

Một cây đàn piano acoustic thường có vỏ làm bằng gỗ bao quanh soundboard và dây đàn (string). Dây sẽ được căng với sức căng rất lớn trên một khung kim loại cứng.

Thông thường, khi nhấn một hoặc nhiều phím trên bàn phím của đàn piano sẽ khiến các búa (được đệm bằng nỉ ở phần đầu) đập vào dây đàn. Khi búa bật lại sau khi đập vào dây thì dây đàn vẫn sẽ tiếp tục rung theo tần số cộng hưởng của chúng.

Những rung động này sẽ truyền qua một cầu nối (bridge) đến soundboard khuếch đại. Cấu tạo các ghép nối giữa chúng sẽ giúp âm thanh được phát ra hiệu quả hơn.

Khi phím đàn được buông, bộ giảm xóc sẽ làm dây dừng rung, kết thúc âm thanh. Tuy nhiên, không phải mỗi lần bộ giảm xóc dừng rung dây thì âm thanh sẽ dừng mà vẫn có ngoại lệ. Đó chính là Pedal, dụng cụ sẽ giúp duy trì âm thanh, âm vang của tiếng đàn. Bạn có thể tìm hiểu kỹ hơn về cấu tạo và chức năng của pedal tại đây.

3. Vài nét về piano

Trong những năm 1800, việc đổi mới và phát triển của ngành công nghiệp gang thép đã đóng góp một phần cho việc cải tiến đàn piano lúc bấy giờ. Khung đàn bằng gang cho phép dây đàn chịu được lực căng lớn hơn, cộng với sự ra đời của bộ chuỗi Aliquot giúp đàn Grand Piano tạo được tiếng mạnh hơn, duy trì lâu hơn và giàu giai điệu.

Vào thế kỷ XIX, đàn piano trong gia đình đóng vai trò tương tự như một chiếc radio hoặc máy ghi âm (ở thế kỷ XX). Khi người ta muốn nghe một bản nhạc hay một bản giao hưởng nào đó, thành viên trong gia đình sẽ chơi nó trên cây đàn piano ngay tại nhà của họ.

Piano được sử dụng phổ biến trong nhạc Jazz, Classic… cho việc độc tấu, đệm hát, biểu diễn, cho sáng tác… Mặc dù đàn piano rất nặng, không dễ dàng để di chuyển và chúng không thể cầm tay, nhưng bù lại tính linh hoạt về âm nhạc của nó (triển khai hợp âm, quãng rộng, chơi hai hoặc nhiều dòng nhạc độc lập cùng một lúc..) nên đã được rất nhiều người ưa dùng. Cho dù là nghệ sĩ nghiệp dư hay chuyên nghiệp thì hầu như đàn piano sẽ là “người bạn” đồng hành cùng họ tại các địa điểm lưu diễn, trường học, sân khấu. Dần dần trở thành một trong những nhạc cụ được ưa chuộng nhất tại phương Tây.

Như vậy nhờ đâu mà đàn piano xuất hiện tại châu Á và ý nghĩa của đàn piano đối với con người hiện đại ngày nay là như thế nào, hãy tiếp tục theo dõi những phần tiếp theo nhé!

Lịch sử đàn piano

Đàn piano được tạo ra nhờ vào sự đổi mới công nghệ trước đó từ các nhạc cụ có phím (bàn phím). Pipe organ (một loại đàn organ) đã được dùng bắt đầu từ thời kỳ Cổ đại và dựa vào các cơ quan ống từ Pipe organ đã giúp các nhà chế tạo nhạc cụ tìm hiểu để phát triển cơ chế bàn phím, giúp phát ra âm thanh.

Các nhạc cụ có dây đàn đầy tiên là những cây đàn Tam Thập Lục (Hammered dulcimer) được sử dụng từ thời Trung Cổ ở châu Âu. Đến thế kỷ thứ 17, các cơ chế cho các nhạc cụ có bàn phím như Clavichord và Harpsichord (dương cầm cổ) đã được phát triển mạnh.

Trên Clavichord, các dây đàn bị tác động bởi các bộ tiếp nối. Còn ở Harpsichord, các dây được gảy hơi máy móc một chút bởi các pills khi người chơi nhấn vào phím.

Dựa vào những nền tảng quý giá từ các loại nhạc cụ hiện có, các nhà chế tác dần nghiên cứu, chế tạo và áp dụng hiểu quả vỏ, soundboard, bridge, hoạt động cơ học trên đàn piano.

1. Sự phát minh

Bartolomeo Cristofori (1655 - 1731), người Padua, Ý được ghi nhận là người phát minh của đàn piano. Cristofori là một nhà sản xuất chuyên về đàn Harpsichord nổi tiếng, vốn đã rất quen thuộc và có hiểu biết đối với các nhạc cụ có bàn phím và dây đàn.

Theo các nhà nghiên cứu, họ không biết rõ chính xác thời điểm cây đàn piano đầu tiên được chế tạo bởi Cristofori là khi nào. Nhưng một ghi nhận trên các tờ giấy kiểm kê của gia đình Medici (chủ của Cristofori) cho thấy được sự tồn tại của cây đàn đầu tiên vào năm 1700.

Ba cây đàn của Cristofori đã sản xuất khoảng năm 1720 vẫn được lưu giữ đến ngày nay. Ban đầu Cristofori đặt tên cho nhạc cụ mới của mình là un cimbalo di cipresso di piano e forte (vì không dịch sát nghĩa được nên mình xin được phép giữ nguyên). Theo thời gian, người ta gọi nhạc cụ này là pianoforte, fortepiano và piano cho tới ngày nay.

2. Piano thời kỳ đầu tiên

Từ đó, các thế hệ xây dựng đàn piano tiếp theo hầu như đều bắt đầu từ bài báo của Maffei. Gottfried Silbermann, một người chế tạo đàn Organ đã chế tạo những cây piano thế hệ mới. Đàn piano của Silbermann gần như là bản sao hoàn hảo của Cristofori, kèm theo một cải tiến quan trọng.

Điều cải tiến mới đó chính là việc phát minh ra bộ bàn đạp pedal là tiền thân của Sustain Pedal hiện đại ngày nay. Bộ đạp này sẽ nhấc tất cả các phần giảm chấn từ dây đàn, cho phép người chơi duy trì âm thanh các nốt ngay cả khi ngón tay họ đã thôi nhấn vào phím. Nhờ đó giúp các nghệ sĩ có thể di chuyển bàn tay đến vị trí mới để chuẩn bị cho những nốt tiếp theo.

3. Đàn piano hiện đại

Trong khoảng thời gian từ khoảng 1790 đến 1860, đàn piano đã trải qua những thay đổi to lớn trên cấu trúc của nhạc cụ này. Các cuộc cách mạng này nhằm để đáp ứng yêu cầu của nhà soạn nhạc và nghệ sĩ piano. Để đạt được âm thanh mạnh mẽ hơn, bền vững hơn từ những thay đổi ở dây đàn và khung căng dây có thể chịu được sức căng lớn hơn.

Theo thời gian, khoảng âm của piano cũng được tăng từ năm quãng tám lên bảy quãng tám (hoặc hơn) có thể nhìn thấy trên những cây đàn piano ngày nay.

Xem thêm bài viết: Sự thay đổi trong cấu trúc đưa đàn Piano bước sang trang sử mới.

4. Giá trị lịch sử - Ý nghĩa

Với những thành tựu to lớn tại thời điểm bấy giờ từ tác giả cho đến các nghệ nhân đời đầu, cộng với sự phát triển của ngành công nghiệp gang, thép đã góp phần thúc đẩy cho sự phát triển đàn Piano ngày càng lớn hơn.

Việc xuất hiện đàn pianoforte hay là piano thời nay đã làm thay đổi thói quen thưởng thức âm nhạc thời bấy giờ của người Tây Phương. Hơn nữa, nhờ việc piano ra đời, nhạc sĩ dễ dàng đưa bản nhạc của mình đến với người nghe. Nhờ đó kết nối con người với con người và con người với âm nhạc.

Các nguyên lý về cấu tạo thân đàn, dây đàn, pedal... được phát hiện từ thời kỳ này đã đặt nền tảng cho những nhà nghiên cứu và chế tác thời kỳ sau. Thiết kế và cấu tạo đàn piano dần được cải tiến theo thời gian với mục đích tạo được đàn piano sở hữu âm thanh và những tính năng tốt nhất cho nghệ sĩ, người chơi đàn.

Các loại đàn piano

Đàn piano acoustic hiện đại có hai loại cơ bản là Grand Piano (đại dương cầm) và Upright Piano (piano đứng), với nhiều phong cách khác nhau. Ngoài ra, còn có đàn piano điện dựa trên thiết kế cơ điện, rất phù hợp cho các nghệ sĩ chơi đàn khi đi công diễn.

Grand Piano

Đàn Grand piano là tên một trong các loại đàn Piano, thuộc dòng piano cơ. Grand piano được dịch sang tiếng Việt có nghĩa là đàn piano lớn. Đúng như trong tên gọi của nó, grand piano có thiết kế khung và dây nằm ngang, với dây kéo dài ra khỏi bàn phím.

Bạn có biết, thiết kế và kiểu dáng của đàn đại dương cầm rất giống với bản mẫu của đàn pianoforte thời kỳ đầu tiên.

Grand piano là một cây đàn piano cơ có kích thước lớn, thiết kế có 3 chân và một nắp đậy hình dáng giống cánh bướm. Cấu tạo của một cây Grand Piano bao gồm có 10 bộ phận chính đó là: frame (Khung đàn), soundboad (bảng cộng hưởng), string (dây đàn), Action (bộ máy đàn), pedals (hệ thống bàn đạp) và case (thùng đàn), keyboard (phím đàn), pinblock (chốt treo dây), bridge (ngựa đàn), hammers (búa đàn).

Xem thêm:

• Các kích thước của đàn grand piano.
• Soi chi tiết về cấu tạo của đàn Grand Piano

Một vài đặc điểm nổi bật trên đàn grand piano có thể kể đến như:

1. Dải âm cộng hưởng trải rộng từ thấp đến cao: 88 phím trải dài bảy quãng tám cộng với một phần ba nhỏ.
2. Độ vang của Pedal: sâu hơn, dài hơn, dễ dàng kiểm soát.
3. Độ vang của âm sắc: nhờ có bảng thùng rộng, lớn mà âm thanh sẽ có độ rộng, độ vang lớn hơn so với các loại piano khác như upright hoặc piano điện.
4. Dễ dàng truyền tải cảm xúc: grand piano là lựa chọn ưa thích của các nghệ sĩ biểu diễn đàn piano nhờ vào âm thanh của nó.
5. Sự cân bằng ổn định của dải âm.
6. Sự phản hồi nhanh chóng.

Do thuộc dòng đàn tiêu chuẩn với âm thanh phong phú và sở hữu nhiều tính năng cao cấp, nên đàn Grand Piano thường có giá cao so với các dòng đàn piano khác hoặc nhạc cụ khác. Giá đàn grand piano thường dao động từ vài chục triệu cho đến vài tỷ đồng. 

Tham khảo thêm về giá của các mẫu grand piano phổ biến nhất tại đây.

Upright Piano

Đàn piano upright là đàn piano đứng. Có thiết kế nhỏ gọn hơn grand piano do có cấu trúc dọc của khung và dây. Cấu tạo cơ học của đàn piano đứng được phát minh ở London, Anh vào năm 1826 bởi Robert Wornum. Từ đó, cấu tạo của đàn upright piano trở thành mô hình thiết kế phổ biến nhất.

Đàn piano thẳng đứng chiếm ít không gian hơn đàn piano lớn và vì thế chúng có kích thước tốt hơn để sử dụng trong nhà riêng để sản xuất và tập luyện âm. 

Các búa trên đàn upright piano di chuyển theo chiều ngang và trở về vị trí nghỉ của chúng thông qua các lò xo (vì vậy nên dễ bị xuống cấp). 

Những cây đàn piano thẳng đứng với khung cao bất thường và dây dài đôi khi được gọi là grandright piano (đây là một kiểu biến thể kết hợp giữa đàn piano đứng và đại dương cầm).

Đàn piano thẳng đứng thường rẻ hơn đàn piano lớn vì vậy dễ dàng để sở hữu. Dòng đàn này được sử dụng rộng rãi trong nhà thờ, trung tâm, cộng đồng, trường học, nhạc viện và các chương trình âm nhạc khác.

Xem thêm bài viết: So sánh đàn grand piano và upright piano (chi tiết)

Piano điện

Đàn piano điện là dòng đàn piano điện tử. Với những tiến bộ công nghệ , đàn piano điện đã được phát triển rất mạnh mẽ và trở thành một nhạc cụ phổ biến trong các thể loại nhạc jazz, funky và rock trong thập niên 60 và 70 của thế kỷ trước.

Đàn piano điện hiếm khi được sử dụng trong âm nhạc cổ điển. Nhưng mà lại được sử dụng chính như là một loại nhạc cụ để giảng dạy và luyện tập trong các trường âm nhạc.

Đàn piano điện không có âm thanh, chúng không có dây, hộp hoặc búa, nhưng là một loại nhạc tổng hợp mô phỏng âm thanh piano bằng bộ dao động và bộ lọc tổng hợp âm thanh của piano acoustic. Piano phải được kết nối với bộ khuếch đại bàn phím và loa để tạo ra âm thanh (ngày nay một số piano điện tử có sẵn amp và loa tích hợp). 

Ngoài ra, người chơi đàn piano điện cũng có thể chơi, luyện tập với tai nghe. Nhờ đó, tạo được không gian riêng tư cần thiết cho người chơi đàn.

Đàn Piano Chính hãng

Đàn piano chính hãng là cụm từ để chỉ các sản phẩm đàn piano được nhập khẩu chính thống từ các hãng, nhà sản xuất đàn piano nổi tiếng trên thế giới.

Một vài hãng chế tạo đàn piano lẫy lừng như: Kawai (Nhật Bản), Roland (Nhật Bản), Yamaha (Nhật Bản), Mason & Hamlin (Mỹ), Steinway & Sons (Mỹ)...

Piano chính hãng được các công ty phân phối đàn piano nhập khẩu trực tiếp từ các hãng sản xuất tại Nhật Bản, Mỹ, Đức, Áo... và cung cấp cho thị trường trong nước.

Đàn piano chính hãng không nhất thiết được sản xuất quốc gia có trụ sở chính của công ty đó, nhưng có thể được nhập khẩu từ các nhà máy chế tạo đàn nằm ở những nước khác nữa. Tuy nhiên, công nghệ, thiết kế, kiểu dáng... vẫn phải được giữ nguyên mẫu và phải có giấy chứng nhận chất lượng, chứng nhận nguồn gốc đi kèm.

Những người mua đàn piano chính hãng nhập khẩu có nguồn gốc, giấy tờ chứng minh sẽ sở hữu một cây đàn piano tốt, chất lượng cao với đúng giá bỏ ra. Hơn nữa, người mua cũng sẽ nhận được các chính sách bảo hành và hậu mãi xứng đáng từ nhà cung cấp đàn piano chính hãng.

Mua đàn Piano

Mua đàn piano loại nào, mua đàn piano cơ hay điện hoặc nên mua dứt hay sẽ nhận đàn piano trước rồi trả góp từ từ... Đó là những điều nan giải mà không phải ai cũng có thể trả lời, đặc biệt là những người mới chơi đàn.

Ngoài ra, những câu hỏi đó cũng có thể sẽ khó khăn một chút cho những nghệ sĩ lâu năm khi chưa bắt kịp với xu thế phát triển nhạc cụ của thế giới, đặc biệt là đàn piano.

Piano House sẽ liệt kê giúp bạn một vài kinh nghiệm mua đàn piano mà khi dựa vào chúng thì hy vọng bạn có một cái nhìn rõ ràng nhất khi quyết định lựa chọn mua đàn piano.

Có nên mua đàn piano giá rẻ?

Có thể bạn biết hoặc chưa, nhưng hầu hết các model đàn piano được dán nhãn chính hãng hiện nay đều chưa chắc thật sự được nhập khẩu từ các công ty sản xuất đàn Yamaha ở Nhật hoặc Steinway & Sons.

Như nguồn tin Piano House được biết, những người chơi mua phải đàn piano giả, lậu như Trung Quốc, Ấn Độ ngày càng nhiều. Thậm chí, bị mua phải những đàn piano cực kỳ nát, nhưng lại được tuồn về Việt Nam. Sau đó, các thợ làm đàn tại Việt Nam tân trang lại rồi đội giá, bán lại cho người mua đàn.

Do đó, những mẫu đàn piano cơ, điện giá rẻ hầu như đã xuống cấp nhiều, không đảm bảo chất lượng. Như vậy người mua đàn piano rẻ sẽ mất tiền, mất thời gian, thậm chí hư tai, hư tay khi tập luyện hoặc chơi nhạc trên những cây đàn piano giá rẻ này.

Tuy nhiên, nói đi cũng phải nói lại, không phải tất cả các cây piano giá rẻ hiện nay đều giả và kém chất lượng. Nên việc người mua đàn piano cũng cần biết cách mua và lựa chọn những địa điểm mua bán đàn piano cũ, đàn piano giá rẻ uy tín để không bị lừa.

Xem thêm: Tất tần tật về kinh nghiệm mua đàn piano chính hãng giá rẻ mà chất lượng

Nếu thấy bài viết này hữu ích với bạn, hãy chia sẻ để bạn bè cũng được biết nhé!